Felsefe ve Karikatür (Emin M. Çizmeci, 25 Mart 2018)

Felsefe ve Karikatür

Felsefe sözle ve de yazıyla yapılan düşünce etkinliği iken, karikatür mizahın çizgiye dönüştürülmesi ile düşüncenin aktarımı çabasıdır. Yani düşüncenin çizgiyle ifadesi halidir.

Genel tanımıyla karikatür; kökeni İtalyanca “Carikare” kelimesinden gelmekte olup, sözcük hücum etmek, saldırmak anlamına gelir. Karikatürde de zaten pekiyi niyet, uysallık aramak akıl karı olmaz. Ama bu demek değildir ki iyi niyetlisi de olmasın. Akıllı bir savaşma yolu olan karikatür öfkeyi, tenkidi, başkaldırıyı ortaya koyar. “Allah kahretsin” demenin bir başka yoludur.

Alt yazısız karikatür ise düşünceyi en hızlı aktarım yoludur. Saniyeler içinde bir göz teması her şeye yeter. En fazlayı en kısa zamanda vermede alt yazısız karikatürün üzerine çok az iletişim aracı geçebilir. Makbul olan da alt yazısız olan karikatürdür. Yazıdan destek almadan ortaya çıkan.    

Diğer bir inanılmaz üstünlüğü de sınır tanımazlığıdır. Yazı ve sözlü dilinizi bilmeyen insanlara aracısız ulaşılmayı sağlar. Sudanlı, Belçikalı, Trakyalı, Yahudi, öğrenciler de… size çevirmensiz ulaşır ve demek istediğinizi alırlar. Özellikle güldürü özelliği olmayan bir çizimi karikatür saymak bir ölçüde doğru sayılamaz ise de, asıl olan düşündürerek güldürmektir.  

Çelişkiyi ortaya koymak genelde yapılması gerekendir. Karşıtlık ve çelişki güldürünün ana öğesidir. 

Politika ve kadın konuları en çok işlenen karikatür kaynakları olmuşlardır. Turhan Selçuk da “karikatürün hammaddesi insandır” deyişi ile bu konuyu vurgular.

Demokratik olmayan toplumlarda felsefe ve karikatür horlanır. Akli girişimler, güldürü hoş görülmez. Mizah ve felsefenin ilişkileri de çok eskilere dayanır. Budizm sanatı mizahın izlerini barındırır. Felsefi unsurları içeren karikatür bantları gazetelerden eksik edilmemiştir. Frank giymiş bir eşek gülünçtür. Hele ona dönemsel bazı benzetme ve yüklemeler yaparsanız... 

Karikatürist bir anlamda felsefe yapma imkanına da sahiptir. Zaten günümüzde etkin film yönetmenlerine de çağımızın filozofları gözüyle bakılmaktadır. 

Çizgilerle düşünce ve güldürü üretmenin vazgeçilemez bir sanat olarak yerini daima koruyacağı varsayılabilir.

Emin M. Çizmeci (25 Mart 2018)